Sàn HoSE là gì? Nguyên tắc hoạt động của sàn mà bạn cần biết

Nếu bạn đang nghiên cứu về thị trường chứng khoán, thì việc hiểu biết về sàn HoSE là vô cùng quan trọng, bởi đây hiện là sàn giao dịch chứng khoán lớn nhất tại Việt Nam. Hãy cùng STOCKMAP khám phá chi tiết về sàn HoSE.

1. Giới thiệu về sàn HoSE

1.1 Sàn HoSE là gì?

Sàn HoSE (Ho Chi Minh Stock Exchange) là sàn giao dịch chứng khoán lớn nhất tại Việt Nam, với vốn điều lệ ban đầu lên tới 1.000 tỷ đồng, đặt tại thành phố Hồ Chí Minh. HoSE là tên viết tắt của Sở Giao dịch Chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh và hoạt động dưới sự quản lý của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Việt Nam. Chỉ số chính của sàn HoSE là VN-Index.

HoSE là nơi niêm yết và giao dịch chứng khoán của nhiều doanh nghiệp Việt Nam, giúp các công ty tiếp cận nguồn vốn từ thị trường thứ cấp và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình huy động vốn.

1.2 Chức năng của sàn HoSE

• Sàn HoSE cung cấp hệ thống giao dịch chứng khoán điện tử tiên tiến, cho phép thực hiện các giao dịch mua bán cổ phiếu, trái phiếu, và các loại chứng khoán khác một cách hiệu quả. 
• Sàn HoSE thúc đẩy tính thanh khoản của thị trường bằng cách tạo ra một môi trường giao dịch sôi động, giúp nhà đầu tư dễ dàng thực hiện các giao dịch mua bán chứng khoán.
• Cung cấp thông tin thị trường: Sàn cung cấp thông tin về giá cả, khối lượng giao dịch, mã chứng khoán, và phân phối chứng khoán cho các công ty thành viên và đại lý trên toàn quốc.
• Sàn HoSE thực hiện việc cấp phép hoạt động cho các công ty chứng khoán và cho phép các doanh nghiệp Việt Nam niêm yết chứng khoán bằng đồng VNĐ.
• Quản lý và giám sát giao dịch: Sàn HoSE chịu trách nhiệm giám sát các giao dịch để đảm bảo tính minh bạch và công bằng của thị trường, liên tục cập nhật biến động giá và tình hình thị trường chứng khoán cũng như thông tin về các công ty có chứng khoán niêm yết.

2. Các quy định và nguyên tắc của sàn HoSE

2.1 Giờ giao dịch của sàn HoSE

Sàn HoSE hoạt động từ thứ Hai đến thứ Sáu hàng tuần, ngoại trừ các ngày nghỉ lễ theo quy định của nhà nước. Sàn mở cửa từ 9:00 sáng đến 15:00 chiều, với giờ nghỉ trưa từ 11:30 đến 13:00. Sàn không hoạt động vào thứ Bảy và Chủ Nhật. Các giao dịch và vấn đề liên quan chỉ được giải quyết trong giờ hành chính.

Giờ giao dịch cho các loại chứng khoán cụ thể như sau:

Đối với chứng chỉ quỹ ETF và các loại chứng khoán khác:

• 9:00 - 9:15: Khớp lệnh định kỳ mở cửa
• 9:15 - 11:30: Khớp lệnh liên tục và giao dịch thỏa thuận
• 11:30 - 13:00: Nghỉ trưa
• 13:00 - 14:30: Khớp lệnh liên tục và giao dịch thỏa thuận
• 14:30 - 14:45: Khớp lệnh định kỳ đóng cửa và giao dịch thỏa thuận
• 14:45 - 15:00: Giao dịch thỏa thuận

Đối với trái phiếu:

• 9:00 - 11:30: Giao dịch thỏa thuận
• 11:30 - 13:00: Nghỉ trưa
• 13:00 - 15:00: Giao dịch thỏa thuận

2.2 Phiên giao dịch

Sàn HoSE có các phiên giao dịch hàng ngày với các khung giờ và quy định cụ thể như sau:

• Phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa (ATO):
  • Thời gian: 9:00 - 9:15
  • Hoạt động: Giá mở cửa được xác định thông qua việc so khớp các lệnh mua và bán tại một thời điểm nhất định. Lệnh không thể hủy hoặc sửa trong thời gian này.
• Phiên khớp lệnh liên tục:
  • Thời gian: 9:15 - 14:30
  • Hoạt động: Các lệnh mua và bán được khớp ngay lập tức khi nhập vào hệ thống. Các lệnh có giá ưu tiên (mua cao, bán thấp) sẽ được thực hiện trước.
• Phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa (ATC):
  • Thời gian: 14:30 - 14:45
  • Hoạt động: Giá đóng cửa được xác định thông qua việc so khớp các lệnh mua và bán tại một thời điểm nhất định.
• Giao dịch thỏa thuận cuối phiên:
  • Thời gian: 14:45 - 15:00
  • Hoạt động: Dành cho các giao dịch thỏa thuận, mặc dù nhà đầu tư có thể thực hiện giao dịch thỏa thuận trong suốt ngày giao dịch.

2.3 Phí giao dịch

Mỗi giao dịch trên sàn HoSE sẽ phải trả một khoản phí cố định là 0,03% trên tổng giá trị giao dịch cho sàn HoSE và Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD). Theo thống kê, trong hai tháng đầu năm 2021, tổng giá trị giao dịch cổ phiếu trên sàn HoSE đạt 500.330 tỷ đồng, trung bình khoảng 14.295 tỷ đồng mỗi phiên.

2.4 Nguyên tắc giao dịch

2.4.1 Phương thức khớp lệnh

Sàn HoSE cung cấp ba phương thức khớp lệnh chính cho nhà đầu tư:

• Khớp lệnh định kỳ: Thực hiện bằng cách so khớp các lệnh mua và bán tại một thời điểm xác định để tìm ra mức giá có khối lượng giao dịch lớn nhất. Phương thức này được sử dụng để xác định giá mở cửa (ATO) và giá đóng cửa (ATC). Trong quá trình khớp lệnh định kỳ, lệnh không thể sửa đổi hoặc hủy bỏ.
• Khớp lệnh liên tục: Lệnh mua và bán được thực hiện ngay lập tức khi nhập vào hệ thống, không cần đợi đến một thời điểm xác định. Các lệnh này được khớp liên tục trong suốt phiên giao dịch.
• Khớp lệnh thỏa thuận: Bên mua và bên bán tự thỏa thuận các điều kiện giao dịch, sau đó thông báo cho công ty chứng khoán để cập nhật kết quả giao dịch vào hệ thống. Phương thức này cho phép hai bên tự do thương lượng và đạt được các điều khoản giao dịch phù hợp.

2.4.2 Biên độ giao dịch

Trên sàn HoSE, biên độ dao động giá của cổ phiếu và chứng chỉ quỹ được quy định là +/- 7%, ngoại trừ trái phiếu. Các mức giá trong phạm vi này được xác định như sau:

• Giá trần: Được tính bằng công thức Giá tham chiếu x (1 + biên độ dao động).
• Giá sàn: Được tính bằng công thức Giá tham chiếu x (1 - biên độ dao động).
• Giá tham chiếu: Là giá đóng cửa của phiên giao dịch gần nhất trước đó.

Đối với cổ phiếu mới niêm yết, giá tham chiếu được xác định dựa trên giá giao dịch dự kiến do tổ chức niêm yết và đơn vị tư vấn niêm yết đưa ra. Trong ngày đầu tiên niêm yết, biên độ dao động giá có thể lên tới +/- 20%. Từ ngày giao dịch thứ hai trở đi, biên độ dao động giá sẽ áp dụng quy định chung là +/- 7%, tương tự như các cổ phiếu khác đã niêm yết trên sàn HoSE.

2.4.3 Khối lượng giao dịch

• Quy định cũ: Trước đây, số lượng cổ phiếu tối thiểu trong mỗi giao dịch trên sàn HoSE là 100 cổ phiếu, và khối lượng giao dịch phải là bội số của 100.
• Quy định mới: Từ ngày 12/9/2022, các nhà đầu tư có thể giao dịch lô lẻ, với khối lượng từ 1 đến 99 cổ phiếu trên sàn HoSE.

Những thay đổi này mang lại sự linh hoạt và tiện lợi hơn cho nhà đầu tư khi tham gia giao dịch trên sàn HoSE.

3. Các loại lệnh trên sàn HoSE

• Nhà đầu tư trên sàn HoSE có thể sử dụng nhiều loại lệnh khác nhau để thực hiện giao dịch. Dưới đây là các loại lệnh phổ biến:
• Lệnh LO (Limit Order): Đây là lệnh mua hoặc bán chứng khoán ở mức giá mà nhà đầu tư mong muốn hoặc tốt hơn. Lệnh này giúp nhà đầu tư kiểm soát được giá giao dịch, nhưng có thể không được thực hiện nếu giá thị trường không đạt mức giá giới hạn.
• Lệnh ATO (At The Opening): Là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại giá mở cửa. Lệnh này chỉ có hiệu lực trong phiên khớp lệnh định kỳ mở cửa (từ 9:00 - 9:15) và sẽ bị hủy nếu không khớp. Lệnh này giúp nhà đầu tư tham gia vào phiên mở cửa với mức giá được xác định bởi thị trường.
• Lệnh ATC (At The Closing): Là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại giá đóng cửa. Lệnh này chỉ có hiệu lực trong phiên khớp lệnh định kỳ đóng cửa (từ 14:30 - 14:45) và sẽ bị hủy nếu không khớp. Lệnh này giúp nhà đầu tư tham gia vào phiên đóng cửa với mức giá được xác định bởi thị trường.
• Lệnh MP (Market Order): Là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá tốt nhất hiện có trên thị trường. Lệnh này chỉ có hiệu lực trong phiên khớp lệnh liên tục và được thực hiện ngay lập tức tại mức giá ưu tiên hiện tại, đảm bảo lệnh được khớp nhanh chóng. Tuy nhiên, giá thực hiện có thể thay đổi mạnh mẽ.

4. Cách mở tài khoản trên sàn HoSE

Nhà đầu tư có thể mở tài khoản chứng khoán trên sàn HoSE bằng hai cách:

• Đăng ký trực tuyến (Online):
  1. Truy cập vào website hoặc ứng dụng của các công ty chứng khoán thành viên của sàn HoSE.
  2. Chọn mục đăng ký tài khoản trên giao diện.
  3. Điền đầy đủ thông tin cá nhân và tài khoản ngân hàng theo hướng dẫn.
  4. Đọc kỹ hợp đồng, sau đó in ra và ký tên.
  5. Gửi hợp đồng đã ký đến công ty chứng khoán để hoàn tất quá trình đăng ký.
• Đăng ký trực tiếp tại công ty môi giới:
  1. Đến trụ sở công ty chứng khoán là thành viên của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM.
  2. Chuẩn bị các giấy tờ cần thiết như chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân, thông tin tài khoản ngân hàng, và hợp đồng chứng khoán.
  3. Hoàn tất thủ tục mở tài khoản với sự hướng dẫn của nhân viên tại công ty.

Lưu ý: Trước khi đăng ký, nhà đầu tư nên kiểm tra yêu cầu cụ thể của từng công ty chứng khoán để chuẩn bị đầy đủ tài liệu. Dù đăng ký trực tuyến hay trực tiếp, nhà đầu tư cũng nên đọc kỹ các điều khoản trong hợp đồng để hiểu rõ quyền lợi và trách nhiệm của mình.

5. Các loại cổ phiếu trên sàn HoSE

• Sàn HoSE niêm yết đa dạng các loại cổ phiếu, mỗi loại có tính chất và quyền lợi khác nhau. Dưới đây là một số loại cổ phiếu chính trên sàn HoSE:
• Cổ phiếu thường (Common Stock): Loại cổ phiếu này đại diện cho quyền sở hữu trong công ty và cung cấp quyền biểu quyết trong các cuộc họp cổ đông. Nhà đầu tư nhận cổ tức không cố định, tùy thuộc vào lợi nhuận của công ty, và có quyền ưu tiên mua cổ phiếu mới khi công ty phát hành thêm cổ phiếu.
• Cổ phiếu ưu đãi (Preferred Stock): Có một số ưu đãi hơn so với cổ phiếu thường nhưng thường không có quyền biểu quyết. Nhà đầu tư nhận cổ tức cố định và ưu tiên nhận lại vốn đầu tư trước cổ phiếu thường trong trường hợp công ty phá sản.
• Cổ phiếu ưu đãi cổ tức (Preferred Dividend Stock): Nhà đầu tư nhận cổ tức cố định hàng năm và ưu tiên nhận cổ tức trước cổ phiếu thường.
• Cổ phiếu ưu đãi biểu quyết (Voting Preferred Stock): Người nắm giữ có quyền biểu quyết cao hơn so với cổ đông thường, nhận cổ tức ưu đãi.
• Cổ phiếu quỹ (Treasury Stock): Đây là loại cổ phiếu mà công ty tự mua lại từ thị trường sau khi đã phát hành. Nhà đầu tư không có quyền biểu quyết và không nhận cổ tức. Cổ phiếu này có thể được bán lại ra thị trường để tăng vốn.

6. So sánh sàn HoSE và sàn HNX

Sàn HoSE và sàn HNX là hai sàn giao dịch chứng khoán lớn nhất tại Việt Nam, mỗi sàn có những đặc điểm và điểm khác biệt như sau:

Tóm lại, cả sàn HoSE và sàn HNX đều đóng vai trò quan trọng trong thị trường chứng khoán Việt Nam và có những đặc điểm, ưu điểm riêng phù hợp với các loại nhà đầu tư và chiến lược giao dịch khác nhau.

Bài viết trên đã cung cấp đầy đủ thông tin về sàn chứng khoán HoSE. Bạn cũng có thể tìm hiểu thêm về các sàn chứng khoán khác hoặc tham gia vào các cộng đồng đầu tư để lựa chọn hướng đi phù hợp cho mình.