Hướng dẫn đọc báo cáo tài chính cơ bản (Phần 2)

Trong Phần 1: Bảng cân đối kế toán, chúng ta đã cùng tìm hiểu cách đọc báo cáo phản ánh “bức tranh toàn cảnh” về tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp. Tiếp nối nội dung đó, trong phần này, STOCKMAP sẽ giới thiệu đến nhà đầu tư (NĐT) cách đọc và phân tích các báo cáo quan trọng còn lại trong bộ báo cáo tài chính doanh nghiệp, bao gồm:

• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (BCKQKD)
• Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT)
• Bản thuyết minh báo cáo tài chính

Đây là những báo cáo quan trọng, cung cấp thông tin cụ thể về tình hình lãi/lỗ, dòng tiền thực tế, cũng như giải thích chi tiết các số liệu tài chính.

2. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh

2.1. Báo cáo kết quả kinh doanh là gì?

Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (BCKQKD) là bản báo cáo phản ánh toàn bộ tình hình kinh doanh của doanh nghiệp trong một khoảng thời gian nhất định (theo quý hoặc theo năm). Nói một cách đơn giản, báo cáo này cho biết doanh nghiệp đang lãi hay lỗ trong kỳ báo cáo.

Chính vì tính chất trực tiếp thể hiện hiệu quả kinh doanh, đây là bản báo cáo mà giới đầu tư quan tâm nhiều nhất.

2.2. Nội dung chính của báo cáo kết quả kinh doanh

BCKQKD cung cấp thông tin về:

• Doanh thu: Tổng số tiền doanh nghiệp thu được từ việc bán sản phẩm, cung cấp dịch vụ hoặc các hoạt động khác.
• Chi phí: Bao gồm chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí tài chính và các chi phí phát sinh khác.
• Lợi nhuận: Phần chênh lệch giữa doanh thu và chi phí, thể hiện khả năng sinh lời.

2.3. Những con số NĐT cần chú ý trong BCKQKD

Khi đọc báo cáo, NĐT thường đọc từ trên xuống dưới và đặc biệt cần quan tâm đến:

1. Doanh thu (Revenue): Phản ánh sức mạnh thị trường và khả năng mở rộng quy mô kinh doanh của công ty.
2. Chi phí hoạt động: Cần xem xét chi tiết chi phí bán hàng, chi phí quản lý, chi phí tài chính… để đánh giá hiệu quả quản lý.
3. Khấu hao tài sản (Depreciation): Nếu có, chỉ tiêu này cho thấy mức độ hao mòn tài sản cố định và thời gian doanh nghiệp có thể tiếp tục khai thác.
4. Lợi nhuận sau thuế: Đây là chỉ số quan trọng nhất, thể hiện kết quả cuối cùng sau khi trừ toàn bộ chi phí. NĐT có thể dựa vào đây để đánh giá hiệu quả kinh doanh thực sự của doanh nghiệp.

Một doanh nghiệp có doanh thu tăng trưởng ổn định, chi phí được kiểm soát tốt và lợi nhuận dương là tín hiệu tích cực để đầu tư dài hạn.

3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ

3.1. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ là gì?

Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (BCLCTT) phản ánh sự biến động của dòng tiền trong kỳ, bao gồm dòng tiền vào và ra của doanh nghiệp. Báo cáo này giúp NĐT hiểu rõ doanh nghiệp có khả năng tạo ra tiền mặt thực sự hay không, từ đó đánh giá khả năng thanh khoản và tính bền vững trong hoạt động.

3.2. 3 dòng tiền quan trọng trong BCLCTT

1. Dòng tiền từ hoạt động kinh doanh:
   
   
   • Bao gồm dòng tiền thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ, chi trả lương, chi phí vận hành…
   • Đây là dòng tiền quan trọng nhất, thể hiện khả năng tạo ra tiền từ hoạt động cốt lõi.
      
2. Dòng tiền từ hoạt động đầu tư:
   
   
   • Liên quan đến mua sắm tài sản cố định, bất động sản đầu tư, các khoản đầu tư tài chính…
   • Nếu dòng tiền này âm, điều đó cho thấy doanh nghiệp đang mở rộng đầu tư.
3. Dòng tiền từ hoạt động tài chính:
   
   
   • Bao gồm dòng tiền từ vốn góp của cổ đông, trả nợ vay, trả cổ tức…
   • Nếu dương → doanh nghiệp huy động được vốn từ bên ngoài.
   • Nếu âm → doanh nghiệp đang trả nợ hoặc chia cổ tức cho cổ đông.

Khi phân tích, NĐT nên ưu tiên doanh nghiệp có dòng tiền từ hoạt động kinh doanh dương và ổn định, bởi đây là yếu tố quyết định sự bền vững trong dài hạn.

4. Bản thuyết minh báo cáo tài chính

Thuyết minh báo cáo tài chính là phần bổ sung, giải thích chi tiết cho các số liệu đã được trình bày trong 3 báo cáo trên. Thông thường, bản thuyết minh sẽ cung cấp:

• Chính sách kế toán mà doanh nghiệp áp dụng.
• Chi tiết về tài sản, nợ phải trả, vốn chủ sở hữu.
• Các cam kết, rủi ro hoặc khoản mục chưa được thể hiện rõ trong các báo cáo khác.

Đây là nguồn thông tin giúp NĐT có cái nhìn toàn diện và tránh bỏ sót những yếu tố quan trọng.

5. Kết luận

Bộ báo cáo tài chính doanh nghiệp gồm 4 phần:

1. Bảng cân đối kế toán
2. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh
3. Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
4. Thuyết minh báo cáo tài chính

Trong đó, BCKQKD và BCLCTT là những công cụ thiết yếu để NĐT xác định doanh nghiệp có đang kinh doanh hiệu quả và có dòng tiền lành mạnh hay không.

Nếu ở Phần 1, NĐT đã biết cách nhìn vào bảng cân đối kế toán để đánh giá sức khỏe tài chính tổng thể, thì trong Phần 2 này, việc phân tích lợi nhuận và dòng tiền giúp nhà đầu tư hoàn thiện bức tranh toàn diện về doanh nghiệp.